Ақмола облысы, BAQ.KZ тілшісі. Ақмола облысында есірткіге тәуелді 450 адам есепте тұр. Зеренді ауданындағы есірткіге тәуелді адамдарды әлеуметтік-психологиялық оңалту орталығына нашақорлар емделу курсынан кейін келеді.
«Сенім» орталығы 2004 жылдан бері жұмыс істейді.
Олар, әдетте өз еркімен келеді. Кез келген тәуелділіктен арылуға болады, егер ол өзінің науқас екенін түсінсе және емделуге бел буса. Адамдар тұйыққа тіреліп, тәуелділіктен құтылуға дәрменсіздік танытқанда емделуге бел буады. Есірткіні ұзақ уақыт қолданған кезде дене белсенділігі, ми, психика және рухани даму жойылады. Мұнда біз оларды қалпына келтіруге және жеке тұлғаны дамытуға бағыттауға көмектесуге тырысамыз, – дейді орталық директоры Сұлушаш Бекмағанбетова.50 жастағы Дмитрий Ларионов ұзақ жылдар есірткі қолданған.
Алғаш рет он бес жасымда марихуанаға әуестендім. Бұл 1986 жыл еді. Сосын инъекциялық есірткі – апиынға ауыстым. Осылайша өзімнің мәртебемді көтеремін деп сендім. 90-шы жылдары «өмірден бәрін ал!» деген ұран болды. Героиннен бастап қазіргі синтетиктерге әуестендім. Мұның соңы есірткіге тәуелділікке әкелерін білмедім. Іс-әрекетімді бақылау мүмкін болмады. Мен де анамды, әйелімді жақсы көрдім. Әрине, жұбайым төзе алмады. Ажырастық. Осы уақыт ішінде бірнеше рет оңалтудан өттім. Бірақ есірткіге қарсы тұра алмадым. Шамасы, мен өзімді өзгерте алмадым. Синтетикалық есірткі психиканы тез бұзады. Депрессия, өзіңді бүкіл әлемге қажет еместей сезінесің. Ең қорқыныштысы, өзіңе жаман болатынын біле тұра есірткі қолданатының. Бұл шым-шытырық шеңбер, - дейді Ларионов.
«Сенім» орталығында Дмитрий бір жыл жеті ай емделді. Бағдарлама аяқталуға жақын. Ол бұл оның адам болып өмір сүруінің соңғы мүмкіндігі екендігін түсінеді.
Мен бірнеше рет оңалтудан өттім. Бұл мотивациялық және рухани орталықтар болды. Екі рет – Краснодар өлкесінде және Павлодарда, Оралда емделдім. Өткен өмірімде жақсы ештеңе болған жоқ. Есірткі денемде сау ағза қалдырмады. Ал қазір өзімді керемет сезінемін, еш жерім ауырмайды. Шынымды айтсам, бұл жерден кеткім келмейді. Бойымда әлі де қорқыныш бар. Қаланың әр бұрышы өткен өмірімді еске салады. Жергілікті тұрғындар үшін мен «Дима-ұры және нашақор» болып қалдым. Мен бұрынғы өміріме қайтып оралғым келмейді, - дейді ол.
Бүгінде «Сенім» орталығында 30 адам оңалтудан өтуде.
Бағдарлама тоғыз айға есептелген. Олардың алғашқы үшеуі тек бейімделуге кетеді. Қабылдау кезінде пациенттер ішкі тәртіп жөніндегі нұсқаулықпен танысады. Оларға тәлімгер тағайындалады. Алғашқы он күн ішінде пациент оқу, еңбек, спорт және басқа да бағыттарды таңдайды. Өйткені ұзақ уақыт бойы есірткі қолданатын адам тәртіпсіз, жауапсыз, бейқам болып қалады, - деп атап өтті Сұлушаш Бекмағанбетова.
Оның айтуынша, адам бос жүрмеуі керек. Мұндағы тігін шеберханасында ұлттық киімдер мен бетперделер тігіледі. Сонымен қатар арт-терапия сабақтары өтеді.
Қатаң күн тәртібін ұстанып, еңбек еткендер ғана тәуелділіктен арыла алады. Нысанға кем дегенде бір минутқа кешігіп келсе, жаттығуды жіберіп алса, сабаққа кедергі келтірсе еңбекпен жазаланады. Мұның бәрі пациенттердің игілігі үшін жасалады. Біздің бағдарламамыздың әрбір тармағы жауапкершілікті, өзін және қоршаған ортаны құрметтеуге тәрбиелеуге бағытталған», - Науқастар мұнда спортпен шұғылданады, сондай-ақ таңғы серуен, ойындар ұйымдастырылады. Бос уақыт олардың ашылуларына көмектеседі. Мұнда олар түрлі конкурстарға, іс-шаралар, турнирлерге қатысады. Аудитория алдында сөйлейді. Бұл сенімсіздіктен арылуға көмектеседі, - дейді орталық директоры.
Бөлмелердің әрқайсысында екі-үш кереует, шкаф, тумбалар, жазу үстелі және кітап сөресі бар.
«Сенім» орталығында Виталий екі ай тұрады. Бұл оның үшінші оңалту курсы. Осы жолы оны сүйікті қызы күтеді.
Есірткі телеграммада - ашық топтарда, чаттарда жарнамаланады. Бұл полицияға бақылау жасау қиын платформа. Бастапқыда әуестік болғанымен, уақыт өте келе есірткінің тұтқынына айналдым,- деп еске алады Виталий.
Ауруды жеңе алған бұрынғы науқастар өз тәжірибелерімен бөлісу үшін орталыққа келеді. Мұнда бес психолог жұмыс істейді. Арт-және психотерапия, гестальт терапиясы және психотробумаларды зерттеу жүргізіледі.
Барлық әдістер қолданылады. Біздің міндетіміз – адамның сезімін, ішкі жағдайын пысықтау. Мысалы, әркім берілген тақырыптарға эссе жазады. Мақсат – пациенттің ішіне үңілу. Адамдар оны күн сайын жазады. Сондай-ақ эмоция мен сезім күнделігін жүргізеді. Өткен оқиғаларды талдайды, - деп түсіндірді орталық директоры Сұлушаш Бекмағанбетова.
Ол қазіргі синтетикалық препараттармен күресу қиын екенін атап өтті. Ол психиканы тез бұзады және оның ағзадан шығару қиын. Бұған тәуелділерді емдеуге ұзақ уақыт жұмсалады.
Есірткі мен алкогольді тастау қиын емес. Қайта бастамау қиын. Бұзылу-бұл сіздің өміріңізде болған нәрсенің салдары. Сіз есірткіге қайта оралуыңыздың себебін іздеуіңіз керек. Сондықтан барлық уақытта дамып, ресурсты толықтыру қажет. Оңалтудың мақсаты – нашақордың ойлау қабілетін өзгерту. Оңалту орталығында пациенттің жаңа өмір суреттерін пысықтауға мүмкіндігі бар. Қорқыныш қалыпты жағдай. Тіпті жай адамдар да жаңа нәрседен қорқады. Олар «мүмкін маған басқа қалаға көшу керек» деп жиі айтады. Егер ішкі тәуелділікпен күресе алмасаңыз, онда өзіңізден қашудың мағынасы бар ма?» деп жауап беремін, - дейді Сұлушаш Қапесқызы.
42 жастағы Қайрат Ақтөбеден келген. Ол мұнда жеті ай болды, бірақ бойында әлі де қорқыныш сейілмегенін айтады.
Бәрі марихуанадан басталды. Содан кейін апиынға ауысып, 1999 жылы героинге әуестендім. Мен адамдардың артық дозадан өлгендерін көрдім. Соңғы жылдары ол трамадолға тәуелді болдым. Бастапқыда жұмыс істеп, ақша таптым. Кейін проблемалар басталды. Эйфория нағыз қорқынышқа айналды. Ұйқы жоқ. Миыңыз сізден бөлек өмір сүреді. Бұл өте қорқынышты…, -деп еске алады Қайрат.
Ақмола облысының есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл жөніндегі бастығы Мейрам Жапбасов атап өткендей, өңірде он жылдан бері есірткіге тәуелділер бойынша статистика тұрақты түрде төмендеп келеді. Жылына орта есеппен 8-10%.
Бүгінгі таңда есірткі есебінде 450 ақмолалық бар (оның 51-і әйел). 310 – ы-инъекциялық есірткі тұтынушылар. Бұл ретте наркологиялық есепке тек есірткі көмегін алуға ерікті келісім берген есірткіге тәуелділер ғана қойылатынын ескеру қажет. Қылмыс жасамаған және мемлекеттік медициналық мекемелерде өз еркімен есепке тұрмаған есірткіге тәуелділер статистикадан тыс қалады. Сонымен қатар, нашақорлардың көпшілігі тәуелділіктің төтенше кезеңдеріне дейін проблеманы танымайды. Олар емделген күннің өзінде есепте тұратынын біледі. Ал мұның өзі оқу, жұмысқа орналасуға кедергі келтіреді, - дейді Мейрам Жапбасов.
Бұдан басқа есірткі тізіміне енгізілмеген заттарды пайдаланатын тәуелді адамдар ресми статистикаға кірмейді. Сондықтан нақты көрсеткіш ресми мәліметтерден үш есе көп.
Жыл басынан бері есірткінің заңсыз айналымына байланысты 31 қылмыстық құқық бұзушылық анықталды.
Жыл басынан бері заңсыз айналымнан барлығы 19 кг астам есірткі, оның ішінде бір жарым кг героин, 16,5 кг гашиш және 409 г «синтетика» тәркіленді. Пандемия синтетикалық есірткіге деген сұранысты арттырды. Бұл жасөспірімдер мен жастар арасында танымал бола бастады. Жабық жарнамалар мен түрлі маркетингтік чиптер жасөспірімдерге синтетикалық есірткіні қолдануды ұсынуда. Сондай-ақ, түрлі сайттар мен чаттарда олар «оңай» ақша табуды ұсынады. Осылайша, есірткі сатушылар жасөспірімдер мен жастарды сатуға тартады. Жыл басынан бері синтетикалық есірткіні заңсыз өткізу бойынша сегіз қылмыстық іс тіркелді. Аймаққа Каннабис тобының есірткілері марихуана плантациялары өсетін оңтүстік аймақтардан келеді. Жақында жеткізілімнің төрт арнасы жойылды, 27 кг - нан астам есірткі тәркіленді, тоғыз адам ұсталды, - деп еске салды басқарма басшысы.
Оның айтуынша, героин Ақмола облысына Қырғызстан мен Ресейден келеді.
Синтетикалық есірткі бізге Ресейден келеді. Бірақ соңғы уақытта оларды ақмолалықтар да шығара бастады. Мәселен, өткен жылдың сәуір айында полиция және ҰҚК департаменттері Степногор қаласындағы есірткі зертханасын жойды. 1,5 кг-нан астам психоактивті а-РVР (а-пиралеровафенон) препараты және есірткі синтезінде қолданылатын қышқылдары бар 139 литр есірткі тәркіленді, - деп атап өтті Мейрам Жапбасов.
Оның айтуынша, соңғы жылдары «дәріханалық» есірткіге де сұраныс артуда. Оған еш кедергі жоқ, өйткені олар ресми түрде есірткіге жатпайды. Оларды сату қылмыстық жауапкершілікке жатпайды. Бұл ауыр есірткіні қолданудың алғашқы қадамы.
Трамадол тыйым салынған есірткі заттарының тізіміне жатпайды, яғни ол полицияның құзыретіне кірмейді. Сонымен қатар, егер сіз бір уақытта бес таблетка алсаңыз, героинге ұқсас әсері болады. Эйфория 12-36 сағатқа созылады, - деп нақтылады басқарма басшысы.
Екінші орында тропикамид көз тамшылары танымал. Олардың бірқатар атаулары бар.
Бұл тамшыларды мұрынға тамызған кезде есірткіге мас болу пайда болады. Дәрі-дәрмектер дәріханаларда сатылады, тәуелді және жедел есірткі сынақтарымен анықталмайды. Трамадол да, тропикамид те рецепт бойынша беріледі. Бұл дәрі-дәрмектерді сату қылмыстық жауапкершілікке әкеп соқпайтындықтан, құрамында кодеин бар препараттарды қолмен сату фактілері артып келеді. 2020 жылы трамадол мен тропикамидті сатудың төрт жағдайы анықталды. Төрт адам ұсталды, бірақ олар қылмыстық жауапкершілікке тартылмады. Сонымен қатар, соңғы уақытта OLX-те желілік бизнес ұсыныстары сияқты көптеген жұмыс жарнамалары пайда болды. Мәселе есірткі сататын сайттар иелерінің IP-мекен-жайын анықтау мүмкін еместігінде, өйткені көп жағдайда мекен-жай VPN бағдарламасы арқылы өзгереді (пайдаланушының орнын өзгерту). Әрине, есірткі сатушылар бұл туралы біледі, - дейді Мейрам Жапбасов.
